Zalacain el aventurero Pio Barojaren eleberri ezagunenetako bat da, eta oraingoan “western karlista” gisa aurkezten zaigu: protagonista, Martin Zalakain gazte euskalduna, patuaren mende dagoen abenturazalea dugu.
Bere bizitzan, gerraren krudeltasunaren lekuko izango da, adiskidetasuna —batzuetan benetakoa, besteetan interesatua— ezagutuko du, eta maitemindu egingo da.
Zalakainen bizitza gorabeheratsuan tragedia eta komedia nahasten dira, baina ez dira ospakizunak eta ekintza faltako.
Eta zer modu hoberik heroikotasuna oinarritzat duen nobela bat irudikatzeko dantza baino. Dantzariek eta musikariek literatura eta antzerkia txirikordatzen dituzte, estilo aurreklasikoko dantza-molde batekin.
